Jak rosyjska agresja zmieniła obraz Ukraińców w Polsce

Masowy napływ uchodźców wojennych do Polski, a także powrót części Ukraińców do obrony kraju zmieniły obraz mieszkających w Polsce obywateli Ukrainy.

Jednocześnie wskaźnik aktywizacji zawodowej utrzymuje się na niezmiennie wysokim poziomie: blisko 80% obywateli Ukrainy, którzy przybyli przed inwazją, a także uchodźców z Ukrainy, ma pracę.

Świadczą o tym wyniki IV edycji badania „Obywatele Ukrainy na polskim rynku pracy. Nowe wyzwania i perspektywy”, organizowanej przez Platformę Migracyjną EWL, Fundację EWL oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.

Eksperci zbadali portrety, nastroje i intencje Ukraińców, którzy przebywali w Polsce przed inwazją na pełną skalę, a także tych Ukraińców, którzy zostali zmuszeni do przyjazdu do RP w wyniku rosyjskiej agresji po 24 lutego 2022 r. Dlatego porównali odpowiedzi respondentów z wynikami swojego najnowszego badania planów i intencji Ukraińców w 2021 r. przed wojną na pełną skalę.

PO 24 LUTEGO 2022 ROKU – ZNACZĄCA PRZEWAGA KOBIET

W porównaniu z 2021 r. zmieniła się struktura płci obywateli Ukrainy w RP: odsetek mężczyzn z Ukrainy zmniejszył się prawie o połowę (z 57 proc. do 31 proc.). Badanie wykazało, że 67% obywateli Ukrainy mieszkających obecnie w Polsce to kobiety. Powodem tego jest inwazja na pełną skalę, gdyż 92% uchodźców wojennych, którzy przybyli do Polski po 24 lutego 2022 r., to kobiety.

„Napływ uchodźców z Ukrainy po 24 lutego 2022 roku niewątpliwie zdominował sytuację migracyjną w Polsce, zmieniając tym samym portret obywatela Ukrainy mieszkającego w Polsce. Obecnie większość Ukraińców w Polsce to kobiety z dziećmi, które często pracują poniżej własnych kwalifikacji. Słaba znajomość języka polskiego i trudności w przystosowaniu się do nowych warunków życia i pracy to wyzwanie dla wielu migrantów-uchodźców w Polsce, a także dla polskich pracodawców” – podkreśla Andrzej Korkus, prezes zarządu Platformy Migracyjnej EWL.

Zdjęcie: ewl.com.pl

Z danych badania wynika, że ​​w ciągu półtora roku zmieniła się struktura wiekowa dorosłych Ukraińców w Polsce. Obecnie liczba młodych ludzi w RP znacząco wzrosła, w szczególności 49% to osoby poniżej 36 roku życia. Wzrosła liczba Ukraińców w wieku 18-25 lat (23% w 2023 r. wobec 16% w 2021 r.), spadła liczba osób powyżej 45 roku życia (12% w 2023 r. wobec 23% w 2021 r.).

Eksperci EWL podkreślają, że są to ważne dane dla ukraińskiej gospodarki, dla której kluczową rolę odgrywa faktor młodych ludzi – mobilnych i gotowych do podjęcia pracy – którzy obecnie mają szansę realizować się w Polsce.

Z badań wynika, że ​​najwięcej obywateli Ukrainy przybyło do Polski z północy Ukrainy – regionu, w którym odparto atak rosyjskich najeźdźców, ale gdzie wyrządzono znaczne szkody. W porównaniu z 2021 r. liczba rdzennych mieszkańców tych ziem, którzy przybyli do Polski, wzrosła o 8% (35% wobec 27%).

WYSOKI POZIOM AKTYWACJI ZAWODOWEJ

Zdecydowana większość, bo aż 78% obywateli Ukrainy mieszkających w Polsce, jest zatrudniona. Biorąc pod uwagę znaczny udział uchodźców wojennych w tej grupie, liczbę tę należy uznać za wyjątkowo wysoką.

Wskaźnik zatrudnienia jest o 12% wyższy wśród osób, które przybyły do ​​Polski przed rozpoczęciem pełnej inwazji rosyjskiej (83% do 71% wśród uchodźców wojennych). Wynika to z nabytego wcześniej doświadczenia zawodowego w Polsce oraz silniejszej pozycji przedwojennych migrantów na polskim rynku pracy. Generalnie jednak wysoki poziom zatrudnienia obywateli Ukrainy wskazuje na ich integrację z polskim rynkiem pracy, na co duży wpływ miała uchwalona w Polsce w marcu 2022 r. tzw. specustawa. Umożliwiła ona obywatelom Ukrainy pobyt i pracę w Polsce na korzystniejszych warunkach: w uproszczonym systemie zatrudnienia bez konieczności uzyskiwania specjalnych zezwoleń na pracę.

„Polska, jako kraj mający wieloletnie doświadczenie w tworzeniu dogodnych warunków dla zatrudniania migrantów z Ukrainy, poradziła sobie z aktywizacją zawodową uchodźców. Szybkie i skuteczne działania stały się możliwe między innymi dzięki decentralizacji pomocy, a także realizacji państwowych programów wsparcia finansowego organizacji i firm. Tak wysoki odsetek zatrudnionych jest też w dużej mierze związany z chęcią podjęcia pracy przez samych Ukraińców” – podkreśla dyrektor działu rekrutacji międzynarodowej Platformy Migracyjnej EWL Marcin Kołodziejczyk.

Zdjęcie: NurPhoto

GORSZA ZNAJOMOŚĆ JĘZYKA POLSKIEGO

Z badań wynika, że ​​wśród uchodźców jest więcej obywateli Ukrainy z wyższym i niepełnym wyższym wykształceniem (69%) niż wśród przedwojennych migrantów (46%). Powodem jest w szczególności przedwojenne zapotrzebowanie polskiej gospodarki na pracowników w zawodach z wykształceniem zawodowym i technicznym oraz zupełnie inny rodzaj migracji spowodowany wojną na Ukrainie.

W porównaniu z okresem przed lutym 2022 r. odsetek obywateli Ukrainy dobrze i bardzo dobrze znających język polski spadł z 46% do 35%. Powodem jest głównie słaba znajomość języka polskiego wśród uchodźców wojennych (jedynie 14% twierdzi, że zna język polski przynajmniej na dobrym poziomie). Z kolei wśród przedwojennych migrantów poziom znających język polski jest nadal wysoki (49%), a w porównaniu z 2021 r. jest jeszcze wyższy.

Badanie obywateli Ukrainy mieszkających w Polsce zostało przeprowadzone w dniach 4-13 marca 2023 roku metodą wywiadu bezpośredniego F2F. Badanie przeprowadzono w języku ukraińskim na próbie N=500 dorosłych obywateli Ukrainy, zarówno przedwojennych migrantów, jak i uchodźców z Ukrainy. Kwestionariusz został opracowany przez Platformę Migracyjną EWL oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego z uwzględnieniem pytań Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej RP, Urzędu do Spraw Cudzoziemców oraz Biura Bezpieczeństwa Narodowego RP.

Jurij Banachewycz